İyi Kalbiyle Hüsrana Uğrayanlar; Dolunay Kadınları

• 10.05.2021 13:44:23
• Yorum
• Puanı:NAN
• Kültür Sanat

   Arap coğrafyasında üretilen roman, öykü ve şiirler son yıllarda edebiyat gündeminde karşılık buluyor. Avrupa başta olmak üzere Batı’da düzenlenen büyük ve uluslararası kitap fuarlarındaki temsiliyetin güçlenmesi, en yeni eserlerin prestijli birçok ödüle değer görülmesinin bu ilgideki payı büyük elbette. Batı’nın doğuyu gördüğü “egzotik göz”le romantize edilemeyecek bir yükseliş bu. Toplumsal içeriğe odaklı, didaktik anlatılardan ziyade Arap edebiyatı başlığı altında toplayabileceğimiz yeni eserler edebiyat güncesini yakalıyor.

   Her yıl merakla beklenen Booker Ödülü bu yükselişe kayıtsız kalmadı ve son yıllarda ödül listesine Arap edebiyatından eserleri dâhil etti. 2018’de Iraklı yazar Ahmed Saadavi’nin vurucu romanı Frankestein Bağdat’ta kısa listeye kalarak tüm gözleri üzerinde toplamıştı. 2019’da ise ödül haberi geldi ve Ummanlı yazar Jokha Alharthi, Dolunay Kadınları romanıyla ödüle değer görüldü. Alharthi’nin “Sayyidat al-Qamr” adlı romanı, İngilizcede “Celestial Bodies” adıyla yayımlandı, ilklere imza atarak ödülün sahibi oldu. Roman, Booker Ödülü’ne layık görülen Arapçadan çevrilmiş ilk roman oldu. “Celestial Bodies” aynı zamanda yeni bir sürecin habercisi…

Coğrafyadan kadere düşen pay

   Türk okurların kulak kabarttığı roman, Dolunay Kadınları olarak Türkçede yayımlandı. Üç kız kardeşin öyküsü üzerinden aileye ve bir coğrafyaya dair soruların peşine düşen yazar, zengin metaforlarıyla okura çok yönlü bir okuma sunuyor. Kitap yer yer Çehov’un Üç Kız Kardeş’iyle benzer çağrışımlara sahip. Romanın odaklandığı üç kız kardeş Meyye, Esma ve Havle kendi öyküleriyle başlı başlına bir temsil. Üç kadının ortak paydası ise yaşadıkları coğrafyadan kaderlerine düşen payı almış olmaları… Kırık bir kalple, sevmediği biriyle evlendirilen Meyye; bir görevi yerine getirircesine evlenen Esma; her şeye rağmen sevdiği adamla evlenmeyi seçen Havle; anneleri Zarife, babaları Azzan romanın bütününe ve meselesine hizmet eden birer sembol. Meyye’nin dünyanın ruhunu yakalamaya çalışırken bir tacirle evlendirilerek hüsrana uğraması; hayata bakışını en iyi anlatacak şekilde doğan çocuğuna Londra ismini vermesi, Havle’nin Kanada’ya göçen sevgilisini bekleyişi, anne ve kızları arasında geleneğin gölgesinde yaşanan ikilikler, çatışmalar, iyi kalbiyle hüsrana uğrayanlar, bir dikiş makinesi ve lüks marka otomobilin çağrıştırdığı kavramları sorgulamalar romanın gücünü pekiştiriyor. Alharthi’nin bunu yaparken oluşturduğu kurgu oldukça güçlü, zira romanda çok fazla karakter var. Yazar romanın en başında sunduğu soy ağacığıyla bizi karşılayacak hikâyenin çok sesliliğine dair ipuçlarını veriyor. Kronolojik bir akıştan ziyade geçmişle bugünü girişken şekilde kurguluyor ve karakterleri hem kendi ağzından hem üçüncü şahısların ağzından konuşturuyor.

Mitolojiden beslenen şiirsel dil

   Dolunay Kadınları bu yönüyle bir “kadınlık halleri” romanı gibi görünse de hikâyenin altyapısında Umman’ın değişen ve dönüşen sürecini yansıtıyor. Yazar geleneği, kuşaklar arası çatışmayı, köleliği, adaleti ve adaletsizliği zemine oturtarak güçlü bir yapı inşa ediyor. Alharthi bu denli geçirgen bir kurguyu başarıyla sağlamış. Roman gücünü, klişe sayılabilecek konular etrafında dönerken, anlatısını katmanlarla güçlendiren dramatik yapısından alıyor. Öyküyü besleyen şiirsel, mitolojik ve dini atıflar edebiyatçı bir aileden gelen Alharthi’nin dilini lezzetli kılıyor. Çevirmen Süleyman Şahin’in Türkçedeki titiz çevirisi okumaya değer. Booker Uluslararası Ödülü jüri başkanı Bettany Hughes’ın, “Aklı da kalbi de ele geçiriyor” dediği Dolunay Kadınları, Umman’dan yükselen sesi duyurması ve hikâyesine herkesi dâhil etmesi hasebiyle üzerinde tartışılması, konuşulması gereken bir roman. Nispeten uzak olduğumuz Umman coğrafyasıyla ve edebiyatıyla tanışmak için de güzel bir fırsat.

İyi Kalbiyle Hüsrana Uğrayanlar: Dolunay Kadınları